Algemeen
De Tempel van Empel
Aan het begin van de jaartelling heeft nabij Empel een Gallo-Romeinse tempel gelegen. De tempel is in de 4e eeuw na christus grotendeels afgebroken en later in vergetelheid geraakt en nu niet meer zichtbaar in het landschap. Enkele jaren geleden zijn de restanten van de tempel opgegraven door archeologen.
Geschiedenis
Rond 75 na Christus werd aan de Maas op een zandheuvel een imposante Gallo-Romeinse tempel gebouwd, gewijd aan de god Hercules-Magusanus.
Hercules Magusanus
Donar (Magusanus) was de hoofdgod van de Batavieren en over hem is redelijk veel bekend. Volgens de Romeinse geschiedschrijver Tacitus zongen de Bataven krijgsliederen in zijn naam en werd hij oorspronkelijk in openlucht tempels aanbeden. Deze tempels waren meer heilige plekken in de natuur met slechts een kleine omheining. De Bataven vonden het niet passend hun goden door muren en plafonds te beperken. De naam Magusanus betekent: de Vermogende en hij was een beschermer van de mensen.
Julius Genialis
De bouw van de Gallo-Romeinse tempel in Empel moest niet alleen de positie van de Bataafse adel die dit financierde, onder de eigen bevolking verstevigen, maar diende tegelijkertijd als geste naar de Romeinse autoriteiten. Romeinse soldaten van Bataafse afkomst zouden hier hun beloften inlossen die zij hadden gedaan aan de Romeinse mythologische held Hercules. De Bataven identificeerden Hercules met Magusanus. Bataafse veteranen offerden aan deze god delen van hun wapenrusting. Omdat Magusanus een god van de strijd was, was hij in het bijzonder bij de Bataafse krijgers in trek.
In Empel is de inscriptie gevonden van een Bataafse voormalige legionair, die als volgt luidt: “Voor Hercules Magusanus. Door Julius Genialis, veteraan van het Tiende legioen bijgenaamd het Dubbele, Het Rechtvaardige en het Trouwe, is een gelofte gaarne, met genoegen en met reden ingelost.”
Opgraving
Bij de in 1989 begonnen opgraving door archeologen van de Vrije Universiteit Amsterdam van deze tempel kwamen honderden offergaven tevoorschijn. Er zijn kleine voorwerpen onder, zoals munten, fibulae (mantelspelden), maar ook wapens zoals een ijzeren cavaleriehelm, schildknoppen en delen van paardentuig. Daarnaast zijn de funderingsrestanten van de tempel zelf gevonden. Uit die vondsten heeft men vrij nauwkeurig kunnen afleiden hoe Bataafse soldaten eruit zagen. Ze droegen Romeinse uitrustingstukken en hun paarden waren opgetuigd als die van de Romeinen. Een aantal van deze vondsten zullen weer worden tentoongesteld in het Noord-Brabantse museum en in het museum Hertogsgemaal in Gewande. Op basis van de gevonden restanten van de fundering van de tempel en in combinatie met kennis over de bouw van vergelijkbare heiligdommen is een reconstructie van de tempel mogelijk.
De stichting Tempel van Empel
Op de plek waar de tempel heeft gestaan herinnert er nu niets meer aan de tempel. De stichting Tempel van Empel wil de herinnering aan de tempel weer terugbrengen en de tempel “beleefbaar” maken. Dit zal worden nagestreefd door educatieve programma’s over de Romeinen in Brabant, maar ook door de tempel zelf weer fysiek zichtbaar in het landschap te maken. Hiervoor zijn werkgroepen actief waaronder de werkgroep Educatie, de werkgroep Bouwen en de werkgroep Fondsenwerving. De stichting Tempel van Empel bestaat volledig uit enthousiaste vrijwilligers.
Bezoek aan tempelcomplex Martberg (D)
Onze organisatie
Het bestuur
De bestuursleden van de stichting zijn alle inwoners van Empel en zetten zich belangeloos in om de tempel van Empel weer volop in de belangstelling te brengen. Het bestuur bestaat uit Willem van Schaik (voorzitter), Raoul Beckers (secretaris), Peter Veldhuijzen (penningmeester/Fondswerving) en Arjan Senden (bestuurslid Educatie). Het bestuur is het formele aanspreekpunt van de stichting.
Vrijwilligers
Naast het bestuur bestaat de stichting ook uit een aantal werkgroepen. In deze werkgroepen zitten vrijwilligers, voornamelijk uit Empel, die zich met veel enthousiasme willen inzetten voor de werkgroepen Educatie (Arjan Senden), Bouwen (Ton van de Veerdonk/Frans Pels) en Fondsenwerving (Martijn Miedema).
Werkgroep Educatie
De werkgroep Educatie stelt zich ten doel om informatie over de Tempel van Empel en ons Romeinse verleden onder de aandacht te brengen van de bewoners van Empel en omgeving. Hierbij wordt met name aandacht besteed aan de educatieve waarde van de Gallo-Romeinse tempel van Empel, haar geschiedenis en historische context, maar ook in breder perspectief van de Romeinen in Nederland. De werkgroep streeft naar de totstandkoming van educatieve verbindingen tussen musea, wetenschap en de scholen in de omgeving. Er is ook een relatie met internationale tempels (o.a. Xanten) door de gezamenlijke Gallo-Romeinse en Bataafse achtergronden. De aandacht en educatie zoals wij die voorstaan kan een impuls betekenen voor de regio (o.a. voor het toerisme en economie) en vergroot de kennis en aandacht over de Romeinen, archeologie en de tempel van Empel in het bijzonder.
Werkgroep Bouwen
De werkgroep Bouwen heeft ten doel om de plek waar de tempel gestaan heeft weer zichtbaar in het landschap te maken, zodat de tempel ook fysiek beleefbaar wordt. Dit gaat in fases gebeuren. Eerst eenvoudig door de plek waar de tempel gestaan heeft te markeren, daarna om de plek op innovatieve en speelse wijze onder de aandacht te brengen. Op de langere termijn kan zelfs gedacht worden aan een fysieke reconstructie van de tempel.
Werkgroep Fondsenwerving
De werkgroep Fondsenwerving zet zich in om de stichting te voorzien van voldoende financiële middelen om goed te kunnen opstarten en vooral ook om de activiteiten van de andere werkgroepen te financieren. De werkgroep Fondsenwerving benadert bedrijven, overheden en subsidiënten om voldoende geld te verkrijgen voor de realisering van de doelstellingen van de stichting.
Comité van Aanbeveling
Stichting Tempel van Empel kent een Comité van Aanbeveling waarin notabelen zitting hebben om de stichting aan te bevelen in hun eigen netwerk
Raad van Advies
Stichting Tempel van Empel kent verder een Raad van Advies met mensen die van inhoudelijke waarde kunnen zijn voor het behalen van de doelstellingen. Vooraanstaande personen uit wetenschap, bedrijfsleven, overheid of politiek zullen hiervoor benaderd worden.
Donaties
Wij zijn voortdurend op zoek naar ondersteuning. Nieuwe vrijwilligers zijn welkom, maar zeker ook donaties om onze activiteiten te steunen. Ons rekeningnummer is: NL14 RBRB 0827.7967.14 (Regiobank Empel).
Registratie kamer van koophandel
Ons KvK nummer is 52780708.
De eerste stappen
Op de plek waar de tempel heeft gestaan herinnert er nu niets meer aan de tempel. De stichting Tempel van Empel wil de herinnering aan de tempel weer terugbrengen en de tempel “beleefbaar” maken.
Dit doen we door educatieve programma’s over de Romeinen in Brabant, maar ook door de tempel zelf weer fysiek zichtbaar in het landschap te maken. Eerst tijdens onze tweejaarlijkse activiteit door tijdelijk te herbouwen en op termijn door volledige herbouw. Tijdens de historische dag van 2015 heeft de gemeente (door wethouder Huib van Olden) hieraan steun betuigd door medewerking toe te zeggen.
Van een vergeten geschiedenis begint de tempel en het verhaal van Empel nu bekend te worden. We zijn goed op weg!
De stichting Tempel van Empel bestaat volledig uit enthousiaste vrijwilligers. Stichting Tempel van Empel is voortdurend op zoek naar ondersteuning, heb je interesse? Stuur dan een mail!
